beleggerspsychologie

Beleggerspsychologie

De beleggerspsychologie, ofwel de psychologische factoren bij beleggen en handelen zorgen voor van 50% van de resultaten (en dus ook van 50% van de mislukkingen) maar blijft in publicaties over beleggingen, workshops en dergelijke bijna altijd onderbelicht.

Opmerkelijk is dat vrijwel iedereen zich richt op het vervolmaken van zijn systeem dat hij gebruikt om kansrijke beleggingen te selecteren.

Terwijl het voornaamste aandachtspunt juist het omgaan met de eigen emoties zou moeten zijn.

Immers, het zijn juist deze emotionele factoren die zorgen voor de meest schadelijke effecten:

1).Het niet op tijd de order geven als het systeem hier opdracht toe geeft,

2).Het niet nemen van verlies, in de (meestal vage) hoop, dat het tij wel weer ten goede keert.

3).Het niet nemen van winst, in de eveneens meestal vage hoop, dat de verdienste nog wel verder op zal lopen.

En zo zijn er nog wel een aantal negatieve aspecten toe te voegen.

Nu is zo, dat de meeste mensen van jongs af aan getraind zijn om zichzelf in deze tegen te werken. Immers, we werken met geld. En we hebben vrijwel allemaal meegekregen, dat geld een kostbaar goed is waar we voorzichtig mee om moeten gaan. En dat het zomaar verliezen van geld waar niets “nuttigs” tegenover staat in feite niet kan. Dat alles maakt bijvoorbeeld het nemen van verlies een moeilijke zaak.

Psychologen herkennen deze symptomen wel, maar er zijn er niet veel, die in dit soort "luxe problemen" behandelen.

Uiteraard wel in de Verenigde Staten, waar de vakbladen vol staan met advertenties van specialisten in "improving your trading".

In de loop der jaren is veel te doen geweest over de psychologie van de belegger en de handelaar in aandelen en opties. Veel gebeurtenissen op de beurzen zijn namelijk vanuit de psychologie goed te verklaren.

Met name de technische analyse is er sterk op gericht om allerlei verschijnselen zichtbaar te maken. Achter de technische termen van de technische analyse gaan eigenlijk methoden uit de massapsychologie schuil.

De technische analisten schatten de koersontwikkeling in aan de hand van het voorspellen van het gedrag van de belegger.

De koersgrafiek is het resultaat van vraag en aanbod op de aandelenmarkt.

De technische analisten proberen uit het koerspatroon informatie te halen over het toekomstige gedrag van de belegger.

Enerzijds wordt de aandelenmarkt gezien als een plaats waarbij perfect rationele beleggers bijelkaar komen en anderzijds als een irrationele hysterische massa die zich volkomen onvoorspelbaar gedraagt, zeker bij nieuws dat indruk maakt.

Macro-economisch nieuws, bedrijfsresultaten en onverwachte gebeurtenissen hebben geen directe invloed op de aandelenkoers.

De koersbeweging ontstaat uit de menselijke reactie op deze gebeurtenissen.

Vele onderzoeken hebben aangetoond dat beleggers steeds weer op dezelfde manier reageren en dat komt door emoties als angst, hebzucht, het niet tijdig willen nemen van het verlies, fouten niet willen toegeven, winsten te ver door willen laten lopen. Emoties die door de tijd weinig zijn veranderd.

Natuurlijk, het verleden is geen garantie voor de toekomst, maar de meeste technische analisten raken in de loop der tijd steeds meer overtuigd van hun gelijk. Dit komt omdat ze steeds meer zien voorbeelden zien dat de historie zich herhaalt.

Adler en Adler verklaren bovendien het verschijnsel dat een stijging van de markt redelijk geleidelijk verloopt en een daling van de markt vrij plotseling en snel verloopt.

De eerste verklaring die zij noemen is het verschil in structurele beheersing van een daling en stijging van de markt.

Bij een stijgende markt worden de factoren die de stijging veroorzaken nog een keer kritisch bekeken.

Vaak wordt er ook winst genomen wat tot een stagnatie zorgt van de stijging.

Een sterke daling is nauwelijks te stoppen vanwege de paniek en het hysterische gedrag van de belegger.

De tweede reden is van organisatorische aard.

Stijgingen van de markt worden vaak tegengehouden door professionele partijen die regelmatig short-posities innemen. Deze groep heeft baat bij een daling van de markt.

De stijgingen van de markt worden vaak gestimuleerd door een groep individuele beleggers. Deze groep is niet zo goed georganiseerd als de professionals en beschikt ook niet over dezelfde communicatielijnen.

De profesionals kunnen indien zij dit willen een daling van de markt forceren door goed samen te werken. Dit is voor de groep individuele beleggers minder makkelijk te realiseren.

De derde verklaring berust op de menselijke emoties.

Adler en adler schrijven dat hoop een zwakkere emotie is dan angst. Dit veroorzaakt paniekgedrag in dalende markt en gereserveerd optimisme in een stijgende markt.

Een belangrijke conclusie van Adler en Adler is dat de markt nog volledig rationeel nog volledig irrationeel is. De beleggers op de aandelenmarkt worden gedreven door hoop en angst.

Deze emoties veroorzaken het gedrag dat de beleggers wel degelijk doet kijken naar gebeurtenissen in het verleden.

Onderzoeken van gedragseconomen hebben tot nu toe een zestal factoren in kaart gebracht die het beslissingsgedrag van beleggers beïnvloeden:

1).Zelfoverschatting

Vaak denken beleggers dat hun kennis superieur is of dat hun kennis bovengemiddeld groot is. Ze leiden aan een enorme vorm van zelfoverschatting. Maar ach, wie ziet zichzelf niet als goede autobestuurder? Beter dan al die prutsers en zondagsrijders om hem heen op de snelweg?

2).Foutief interpreteren

Het extrapoleren van feiten is verleidelijk en beleggers kunnen hiermee behoorlijk de mist in gaan.

3) Erkennen van nederlagen

Beleggers gaan verschillend om met winst en verlies. Het doel van beleggen is uiteindelijk om winst te maken. Aandelen met verlies worden daarom minder vaak verkocht dan stukken stukken die winst opleveren. De verkoop van verliesposten geeft immers een wrange nasmaak. Verlies nemen dwingt beleggers ertoe te erkennen dat ze fout zitten en daarom blijven ze verliesgevende aandelen vasthouden, tegen beter weten in.

4) Kuddegedrag

De mens wordt beïnvloed door zijn sociale omgeving. Hoewel niemand ertoe gedwongen wordt, respecteert ieder individu de al dan niet geschreven groepsnormen.

5) Afkeer van spijt

Het gevoel van spijt komt vooral tot uiting wanneer blijkt dat in het verleden al een verkeerde besllsiing is genomen. Om te voorkomen dat er een aanleiding bestaat tot spijt, worden er voorzorgsmaatregelen genomen. De ene groep van beleggers zal zijn geld in beleggingsfonds stoppen. Een andere groep zal bij een beursgoeroe advies inwinnen, waardoor zij hun verantwoordelijkheid afschuiven.

6) Overdrijven

Het is de mens eigen om te overdrijven. De belegger heeft de neiging om te sterk te reageren op recente informatie. Doordat beleggers vaak overreageren zouden beurskoersen te sterk stijgen bij onverwachte positief nieuws en te sterk dalen bij slecht nieuws. Na enige tijd bewegen de koersen zich zich weer in tegengestelde richting naar het gemiddelde.

Academische studies 

De psychologie van beleggers heeft een behoorlijke invloed op de werking van de financiele markten.

En omdat niet alle inefficiente marktsituatie vanuit een rationeel standpunt kunnen worden verklaard, spreekt men van anomaliën.

Als de systematische afwijking, oftewel de effecten, psychologisch kunnen worden onderbouwd spreekt men over gedragseconomie. Brad Barber en Terance Odean onderzochten of er een significant verschil bestaat in het beleggingsgedrag tussen mannen en vrouwen.

Er werd gewerkt met de gegevens van een discountbroker over 35.000 huishoudens in de periode februari 1991 tot en met januari 1997. En wat blijkt? Vrouwen zijn betere beleggers.

Niet omdat zij beter kunnen voorspellen (dat kan eigenlijk niemand), maar omdat mannen zichzelf overschatten en minder geduldig zijn. Daarbij komt dat mannen 45% vaker handelen dan vrouwen. Dit zorgt ervoor dat het beleggingsresultaat negatief wordt beinvloed door de hogere transactiekosten. Bij alleenstaanden stijgt dit percentage zelfs tot 67%.

Kuddegedrag

Dit kuddegedrag wordt gekenmerkt doordat belegger elkaar volgen in hun beleggingsactiviteiten. Dit kuddegedrag uit zich op twee manieren.De eerste bestaat uit het overnemen van de mening van de zogenaamde opinion leaders. Deze worden geacht alle informatie als eerste te krijgen.

De tweede manier is het daadwerkelijk uitvoeren van van dezelfde transacties als de zogenaamde voorlopers. Een belangrijk kenmerk van de financiële markt is dat als er collectief gehandeld wordt naar een bepaalde verwachting, dan komt deze verwachting ook uit.

De tweede veronderstelling van de efficiente markttheorie waarbij vraagtekens kunnen worden is dat beleggers rationeel zouden zijn. Dat zijn ze juist niet. Sterker nog: beleggers worden vaak door emoties beinvloed.

Markant is in dit opzicht dat een van de belangrijkste economen John Mayard Keynes - zelf een bekend speculant ter beurze - zei: niets is suïcidaler dan het ten uitvoer brengen van rationele beleggingspolitiek in een irrationele wereld.

Een ander belangrijk econoom David Ricardo, bekend geworden om zijn welvaartvraagstukken en algemeen erkend als een van de grondleggers van de economische theorie stelde in zijn overreactie hypothese: Beleggers overdrijven.

Als er veel positief nieuws is, dan is de wereld te rijk. Bij negatief nieuws kruipt echter de angst in de markt en lijkt er maar een beleggingsstrategie te bestaan: verkopen.


“Buy not on optimism, but on arithmetic.”
– Benjamin Graham

Gebruikte begrippen in beleggerspsychologie

Onderstaande begrippen, die in bovenstaande tekst zijn gebruikt, zijn elders op deze site gedefinieerd.

aandelen
  ... In het algemeen gesproken is een aandeel een deel van een gezamenlijke eigendom bijvoorbeeld een aandeel hebben in een nalatenschap...Lees meer
aandelenmarkt
  ... Onder het meer abstracte begrip aandelenmarkt verstaan we het niet als zodanig zichtbare geheel van formele en informeel geregelde beurzen...Lees meer
analyse
  ... De term analyse komen we in de beleggingswereld vaak tegen. Afhankelijk van de context kan het begrip verschillende betekenissen hebben...Lees meer
angst
  ... Angst mag een vreemde term lijken op een website voor beleggers maar het is voor menige belegger en trader verreweg...Lees meer
beleggen
  ... we spreken van beleggen als we geld investeren in obligaties of leningen of mede eigenaar worden van een onderneming door...Lees meer
belegger
  ... Onder een belegger verstaan we een bedrijf of persoon die zich bezighoudt met het beleggen van overtollige geldmiddelen teneinde hier...Lees meer
beleggingsfonds
  ... We kunnen het zo gek niet bedenken of er is wel een beleggingsfonds voor een beleggingsfonds kan in theorie door...Lees meer
beter
  ... beter is een beursterm voor licht hogere koersen dus in de zin van "de koersen waren over het algemeen beter dan...Lees meer
beursgoeroe
  ... het begrip beursgoeroe of kortweg goeroe stond van oorsprong gewoon voor een invloedrijke beleggingsdeskundige het begrip wordt vandaag de dag...Lees meer
dalen
  ... het dalen van effectenkoersen is een begrip waarmee lagere koersen worden aangeduid...Lees meer
dalende markt
  ... we spreken van een dalende markt bij een markt met gedurende een langere periode dalende beurskoersen een dergelijke dalende markti...Lees meer
david ricardo
  ... david ricardo leefde van 1772 tot 1823 en was een engels econoom zakenman en parlementariër zijn voornaamste werk "principles...Lees meer
economische theorie
  ... er zijn in de loop der tijden vele economen geweest die ieder een economische theorie hebben ontwikkeld het voornaamste...Lees meer
effecten
  ... stel dat we een beleggingsportefeuille op gaan bouwen dan worden we geconfronteerd met een veelheid aan mogelijkheden om in te...Lees meer
emotie
  ... er zijn vele vormen van emotie zeker is de wereld van het beleggen en de trading denk aan hebzucht angst...Lees meer
geld
  ... het ons maar al te bekende geld is in feite een geformaliseerde vorm van koopkracht of van vermogen...Lees meer
handelaar
  ... handelaar is een in de effectenwereld gebruikelijke verkorting van beurshandelaar...Lees meer
hoop
  ... het woordje hoop is in de...Lees meer
huishoudens
  ... de sector in de economie die bestaat uit alle particuliere huishoudens mensen in zorginstellingen en de bedrijven van zelfstandige ondernemers...Lees meer
innemen
  ... ook wel genoemd aantrekken van kapitaal innemen is een begrip dat hoofdzakelijk wordt gebruikt in de internationale geldmarkt het is...Lees meer
koersbeweging
  ... onder koersfluctuaties of de koersbeweging verstaan we het op en neer gaan van de koersen...Lees meer
koersgrafiek
  ... een koersgrafiek of kortweg grafiek is een grafische weergave van de koersontwikkeling van een effect of index in de loop...Lees meer
kuddegedrag
  ... als iemand die beroepshalve met beleggen bezig is krijg je toch...Lees meer
laten
  ... onder laten verstaan we het afgeven van koersen waartegen men effecten of valuta wil verkopen ook wordt het gebruikt als...Lees meer
markt
  ... we kunnen een markt in een meer abstracte zin definiëren als een plaats waar vraag en aanbod samenkomen denk daarbij...Lees meer
opties
  ... in de periode van 624 tot 543 voor christus leefde er een wijsgeer met de naam thales van milete...Lees meer
order
  ... een order is een opdracht van een klant aan een bank commissionair of online broker tot aankoop of verkoop...Lees meer
reactie
  ... een reactie is een forse plotselinge koersdaling van een fonds of van de aandelenmarkt in zijn geheel...Lees meer
resultaten
  ... met de verzamelnaam resultaten bedoelen we de kwartaal halfjaar of jaarcijfers wordt gebruikt in de zin van "de resultaten bekendmaken"...Lees meer
schrijven
  ... hierbij ontvangt de schrijver de optiepremie waar...Lees meer
short
  ... het voorvoegsel short wordt bijvoorbeeld gebruikt bij shortpositie in het algemeen is geeft het begrip short aan dat er sprake is...Lees meer
speculant
  ... de term "speculant" heeft een ongunstige ondertoon voor de media en daardoor veel slecht geïnformeerde...Lees meer
stijgende markt
  ... een stijgende markt is een markt met langdurig stijgende beurskoersen dus met een stijgende trend de korte dag...Lees meer
technische analyse
  ... technische analyse is omstreden volgens vele "echte beleggers" zoals ze zichzelf voor in beleggingsclubs graag noemen is technische analyse een...Lees meer
transactiekosten
  ... het zogenaamde transactiemotief is een motief voor het aanhouden van kasgeld en andere primaire liquiditeiten om verschillen in het patroon...Lees meer
uitvoer
  ... onder de uitvoer verstaan we het geheel aan goederen en diensten die door ingezetenen aan het buitenland is verkocht...Lees meer
verantwoordelijkheid
  ... een trader dient een goed gevoel voor verantwoordelijkheid te ontwikkelen de meeste traders gaan er van uit dat ze alleen...Lees meer
verkopen
  ... als iemand aan een ander goed levert en daarvoor met een bedrag in geld als tegemoetkoming ontvangt dan noemen we...Lees meer
verlies
  ... we spreken van een verlies als de gerealiseerde opbrengst van een financiële transactie een lager bedrag opbrengt dan de investering...Lees meer
verliezen
  ... we spreken van verliezen bij effecten wanneer deze in koers dalen verliezen staat tegenover winnen we komen het tegen in de...Lees meer
voorspellen
  ... het voorspellen van de beurs is een populaire bezigheid vooral rond de jaarwisseling wat zal het nieuwe beursjaar ons brengen? ladingen...Lees meer
vraag en aanbod
  ... het prijsmechanisme van vraag en aanbod is de feitelijke grondslag van de westerse economie...Lees meer
winst
  ... een onderneming verkoopt producten of verleent diensten en realiseert daarmee de omzet...Lees meer
zelfoverschatting
  ... particuliere beleggers hebben de neiging om aan een vorm van zelfoverschatting te leiden iets wat velen in hun nabije omgeving...Lees meer
zitten
  ... het begrip zitten in de effectenwereld wordt gebruikt in de zin van "blijven zitten op een aandeel " of "blijven...Lees meer

Begrippen waar beleggerspsychologie in voorkomt

Onderstaande begrippen zijn elders op deze site gedefinieerd en deze term komt daar in voor.

monty hall probleem
  ... het zogenaamde monty hall probleem ook wel het "auto en geitenprobleem genaamd wordt vaak gebruikt als voorbeeld van...Lees meer
magische grens
  ... de term magische grens is vooral afkomstig uit de hoek van de media de klok hebben horen luiden maar...Lees meer
trading range
  ... een trading range is een markt die zich tussen een tweetal grenzen beweegt er wordt wel gezegd dat technische analyse...Lees meer
tradingrange
  ... een trading range is een markt die zich tussen een tweetal grenzen beweegt er wordt wel gezegd dat technische analyse...Lees meer
koopjesjager(bij opties)
  ... de koopjesjager een term uit de wereld van de beleggerspsychologie vinden we onder de beginnende optiebeleggers deze nog...Lees meer
tradingdriehoek
  ... de term tradingdriehoek komt van de drie belangrijkste onderdelen van een goede tradingaanpak namelijk 1 het tradingsysteem 10%2 beleggerspsychologie 50% 3 moneymanagement...Lees meer
tradingpsychologie
  ... boeken zijn er vol geschreven over tradingpsychologie of ook wel beleggerspsychologie waarbij de auteurs het in het algemeen roerend met...Lees meer
behavioral finance
  ... Behavioral finance is in feite een tak van de psychologie die zich bezig houdt met het verklaren van de...Lees meer
contraire opinie
  ... zonder de contraire opinie zou de beurs niet kunnen bestaan omdat iedereen hetzelfde zou denken...Lees meer
cyclus
  ... een cyclus is een zich herhalende beweging in de tijd waarbij bewegingen omhoog en omlaag elkaar afwisselen als we kijken...Lees meer
random walk theorie
  ... de random walk theorie is een directe afgeleide van de efficiënte markt hypothese en zal de meeste beleggers wel...Lees meer
zelfvervullende profetie
  ... nergens is de kans van het optreden van een zelfvervullende profetie zo groot als in beleggersland...Lees meer
zwartwit denken
  ... één van de bekendste problemen in trading is het zogenaamde zwart wit denken en in de beleggerspsychologie komen...Lees meer
bijgeloof beleggers
  ... de volgens de theorie zo rationele belegger zit vol met bijgeloof zo zijn de grootste crashes van de aandelenbeurzen altijd...Lees meer
peer pressure
  ... de engelse term peer pressure laat zich lastig vertalen maar we vinden deze terug in de wereld van de...Lees meer