beleggerspsychologie

beleggerspsychologie

De beleggerspsychologie, ofwel de psychologische factoren bij beleggen en handelen zorgen voor van 50% van de resultaten (en dus ook van 50% van de mislukkingen) maar blijft in publicaties over beleggingen, workshops en dergelijke bijna altijd onderbelicht.

Opmerkelijk is dat vrijwel iedereen zich richt op het vervolmaken van zijn systeem dat hij gebruikt om kansrijke beleggingen te selecteren.

Terwijl het voornaamste aandachtspunt juist het omgaan met de eigen emoties zou moeten zijn.

Immers, het zijn juist deze emotionele factoren die zorgen voor de meest schadelijke effecten:

1).Het niet op tijd de order geven als het systeem hier opdracht toe geeft,

2).Het niet nemen van verlies, in de (meestal vage) hoop, dat het tij wel weer ten goede keert.

3).Het niet nemen van winst, in de eveneens meestal vage hoop, dat de verdienste nog wel verder op zal lopen.

En zo zijn er nog wel een aantal negatieve aspecten toe te voegen.

Nu is zo, dat de meeste mensen van jongs af aan getraind zijn om zichzelf in deze tegen te werken. Immers, we werken met geld. En we hebben vrijwel allemaal meegekregen, dat geld een kostbaar goed is waar we voorzichtig mee om moeten gaan. En dat het zomaar verliezen van geld waar niets “nuttigs” tegenover staat in feite niet kan. Dat alles maakt bijvoorbeeld het nemen van verlies een moeilijke zaak.

Psychologen herkennen deze symptomen wel, maar er zijn er niet veel, die in dit soort "luxe problemen" behandelen.

Uiteraard wel in de Verenigde Staten, waar de vakbladen vol staan met advertenties van specialisten in "improving your trading".

In de loop der jaren is veel te doen geweest over de psychologie van de belegger en de handelaar in aandelen en opties. Veel gebeurtenissen op de beurzen zijn namelijk vanuit de psychologie goed te verklaren.

Met name de technische analyse is er sterk op gericht om allerlei verschijnselen zichtbaar te maken. Achter de technische termen van de technische analyse gaan eigenlijk methoden uit de massapsychologie schuil.

De technische analisten schatten de koersontwikkeling in aan de hand van het voorspellen van het gedrag van de belegger.

De koersgrafiek is het resultaat van vraag en aanbod op de aandelenmarkt.

De technische analisten proberen uit het koerspatroon informatie te halen over het toekomstige gedrag van de belegger.

Enerzijds wordt de aandelenmarkt gezien als een plaats waarbij perfect rationele beleggers bijelkaar komen en anderzijds als een irrationele hysterische massa die zich volkomen onvoorspelbaar gedraagt, zeker bij nieuws dat indruk maakt.

Macro-economisch nieuws, bedrijfsresultaten en onverwachte gebeurtenissen hebben geen directe invloed op de aandelenkoers.

De koersbeweging ontstaat uit de menselijke reactie op deze gebeurtenissen.

Vele onderzoeken hebben aangetoond dat beleggers steeds weer op dezelfde manier reageren en dat komt door emoties als angst, hebzucht, het niet tijdig willen nemen van het verlies, fouten niet willen toegeven, winsten te ver door willen laten lopen. Emoties die door de tijd weinig zijn veranderd.

Natuurlijk, het verleden is geen garantie voor de toekomst, maar de meeste technische analisten raken in de loop der tijd steeds meer overtuigd van hun gelijk. Dit komt omdat ze steeds meer zien voorbeelden zien dat de historie zich herhaalt.

Adler en Adler verklaren bovendien het verschijnsel dat een stijging van de markt redelijk geleidelijk verloopt en een daling van de markt vrij plotseling en snel verloopt.

De eerste verklaring die zij noemen is het verschil in structurele beheersing van een daling en stijging van de markt.

Bij een stijgende markt worden de factoren die de stijging veroorzaken nog een keer kritisch bekeken.

Vaak wordt er ook winst genomen wat tot een stagnatie zorgt van de stijging.

Een sterke daling is nauwelijks te stoppen vanwege de paniek en het hysterische gedrag van de belegger.

De tweede reden is van organisatorische aard.

Stijgingen van de markt worden vaak tegengehouden door professionele partijen die regelmatig short-posities innemen. Deze groep heeft baat bij een daling van de markt.

De stijgingen van de markt worden vaak gestimuleerd door een groep individuele beleggers. Deze groep is niet zo goed georganiseerd als de professionals en beschikt ook niet over dezelfde communicatielijnen.

De profesionals kunnen indien zij dit willen een daling van de markt forceren door goed samen te werken. Dit is voor de groep individuele beleggers minder makkelijk te realiseren.

De derde verklaring berust op de menselijke emoties.

Adler en adler schrijven dat hoop een zwakkere emotie is dan angst. Dit veroorzaakt paniekgedrag in dalende markt en gereserveerd optimisme in een stijgende markt.

Een belangrijke conclusie van Adler en Adler is dat de markt nog volledig rationeel nog volledig irrationeel is. De beleggers op de aandelenmarkt worden gedreven door hoop en angst.

Deze emoties veroorzaaken het gedrag dat de beleggers wel degelijk doet kijken naar gebeurtenissen in het verleden.

Onderzoeken van gedragseconomen hebben tot nu toe een zestal factoren in kaart gebracht die het beslissingsgedrag van beleggers beinvloeden:

1).Zelfoverschatting

Vaak denken beleggers dat hun kennis superieur is of dat hun kennis bovengemiddeld groot is. Ze leiden aan een enorme vorm van zelfoverschatting. Maar ach, wie ziet zichzelf niet als goede autobestuurder? Beter dan al die prutsers en zondagsrijders om hem heen op de snelweg?

2).Foutief interpreteren

Het extrapoleren van feiten is verleidelijk en beleggers kunnen hiermee behoorlijk de mist in gaan.

3) Erkennen van nederlagen

Beleggers gaan verschillend om met winst en verlies. Het doel van beleggen is uiteindelijk om winst te maken. Aandelen met verlies worden daarom minder vaak verkocht dan stukken stukken die winst opleveren. De verkoop van verliesposten geeft immers een wrange nasmaak. Verlies nemen dwingt beleggers ertoe te erkennen dat ze fout zitten en daarom blijven ze verliesgevende aandelen vasthouden, tegen beter weten in.

4) Kuddegedrag

De mens wordt beïnvloed door zijn sociale omgeving. Hoewel niemand ertoe gedwongen wordt, respecteert ieder individu de al dan niet geschreven groepsnormen.

5) Afkeer van spijt

Het gevoel van spijt komt vooral tot uiting wanneer blijkt dat in het verleden al een verkeerde besllsiing is genomen. Om te voorkomen dat er een aanleiding bestaat tot spijt, worden er voorzorgsmaatregelen genomen. De ene groep van beleggers zal zijn geld in beleggingsfonds stoppen. Een andere groep zal bij een beursgoeroe advies inwinnen, waardoor zij hun verantwoordelijkheid afschuiven.

6) Overdrijven

Het is de mens eigen om te overdrijven. De belegger heeft de neiging om te sterk te reageren op recente informatie. Doordat beleggers vaak overreageren zouden beurskoersen te sterk stijgen bij onverwachte positief nieuws en te sterk dalen bij slecht nieuws. Na enige tijd bewegen de koersen zich zich weer in tegengestelde richting naar het gemiddelde.

Academische studies 

De psychologie van beleggers heeft een behoorlijke invloed op de werking van de financiele markten.

En omdat niet alle inefficiente marktsituatie vanuit een rationeel standpunt kunnen worden verklaard, spreekt men van anomaliën.

Als de systematische afwijking, oftewel de effecten, psychologisch kunnen worden onderbouwd spreekt men over gedragseconomie. Brad Barber en Terance Odean onderzochten of er een significant verschil bestaat in het beleggingsgedrag tussen mannen en vrouwen.

Er werd gewerkt met de gegevens van een discountbroker over 35.000 huishoudens in de periode februari 1991 tot en met januari 1997. En wat blijkt? Vrouwen zijn betere beleggers.

Niet omdat zij beter kunnen voorspellen (dat kan eigenlijk niemand), maar omdat mannen zichzelf overschatten en minder geduldig zijn. Daarbij komt dat mannen 45% vaker handelen dan vrouwen. Dit zorgt ervoor dat het beleggingsresultaat negatief wordt beinvloed door de hogere transactiekosten. Bij alleenstaanden stijgt dit percentage zelfs tot 67%.

Kuddegedrag

Dit kuddegedrag wordt gekenmerkt doordat belegger elkaar volgen in hun beleggingsactiviteiten. Dit kuddegedrag uit zich op twee manieren.De eerste bestaat uit het overnemen van de mening van de zogenaamde opinion leaders. Deze worden geacht alle informatie als eerste te krijgen.

De tweede manier is het daadwerkelijk uitvoeren van van dezelfde transacties als de zogenaamde voorlopers. Een belangrijk kenmerk van de financiële markt is dat als er collectief gehandeld wordt naar een bepaalde verwachting, dan komt deze verwachting ook uit.

De tweede veronderstelling van de efficiente markttheorie waarbij vraagtekens kunnen worden is dat beleggers rationeel zouden zijn. Dat zijn ze juist niet. Sterker nog: beleggers worden vaak door emoties beinvloed.

Markant is in dit opzicht dat een van de belangrijkste economen John Mayard Keynes - zelf een bekend speculant ter beurze - zei: niets is suïcidaler dan het ten uitvoer brengen van rationele beleggingspolitiek in een irrationele wereld.

Een ander belangrijk econoom David Ricardo, bekend geworden om zijn welvaartvraagstukken en algemeen erkend als een van de grondleggers van de economische theorie stelde in zijn overreactie hypothese: Beleggers overdrijven.

Als er veel positief nieuws is, dan is de wereld te rijk. Bij negatief nieuws kruipt echter de angst in de markt en lijkt er maar een beleggingsstrategie te bestaan: verkopen.


“Buy not on optimism, but on arithmetic.”
– Benjamin Graham